Gerdo toch niet de jongste !

Een-en-dertig burgemeesters, van 1824 tot nu

Gerdo van Grootheest werd vrijdag 9 juni 2017 geïnstalleerd als burgemeester. Culemborgs eerste burgemeester van Groen Links. Met zijn 38 jaar nog tamelijk jong. Klein van stuk ook, maar – als we de kranten mogen geloven – een stevig bestuurder. En als ‘eerste burgemeester’ tevens: getrouwd met een man als levenspartner.

Interview van burgemeester Gerdo van Grootheest door Wilma de Rek

Interview van burgemeester Gerdo van Grootheest door Wilma de Rek.

Hendrik Paulus van Heijst

Tamelijk jong is echter nog niet: de jongste ! Die titel blijft voorbehouden aan Hendrik Paulus van Heijst (1788-1831), Culemborgs allereerste ‘eenhoofdige’ burgemeester die in 1824 werd benoemd. Vóór hem waren er twee (!) burgermeesters.
Van Heijst was destijds 36 jaar, maar hij was ook al vier jaar burgemeester (hij begon dus op zijn 32-ste). In 1820 was hij benoemd als ‘tweede burgemeester’, naast de ‘eerste burgemeester’ notaris Hessel van der Meer. Die twee wisselden daarna elk jaar stuivertje. Van Heijst werd dus in 1821 ‘president-burgemeester’ en in 1823 was hij dat opnieuw. Als zittend burgemeester werd hij in 1824 aangesteld als enige burgervader, met naast hem twee wethouders.

Aan die jongste burgemeester Hendrik Paulus van Heijst mag Gerdo van Grootheest als ‘bijna jongste burgervader’ zich zeker spiegelen, want Van Heijst was een krachtige burgemeester en ook uiterst geliefd. Hij stierf helaas jong, nog pas 43 jaar oud.
Van Heijst kwam uit de lokale burgerij. Hij was in 1820 getrouwd met Adriana Graevestein, een dochter van voormalig stadssecretaris Willem Carel Graevestein en burgemeestersdochter Adriana Kleijnhoff. Zijn eigen ouders en ook zijn grootvader waren ‘bankhouders’: zij pachten de stedelijke Bank van Lening. Vader Bernardus was verder hoogdijkheemraad.
Hendrik Paulus werd in 1830 notaris; hij overleed echter op 9 september 1831; zijn vrouw was toen twee maanden zwanger van hun zevende kind, dat in februari daarop geboren werd.

De grafzerk van Hendrik Paulus van Heijst op het Sint-Janskerkhof in Culemborg.

De grafzerk van Hendrik Paulus van Heijst op het Sint-Janskerkhof.

Dat Van Heijst geliefd was blijkt wel uit de herdenkingsrede, uitgesproken door de oudste wethouder Willem Johan Alpherts in de gemeenteraadsvergadering van 28 september 1831.
De typeringen door de stadsgeneesheer zijn beeldend: ‘in zijn huisgezin’ een ‘tederlievend echtgenoot en vader’; in zijn overige betrekkingen ‘de algemeen geliefde vriend, welmeenende raadgever en deelnemende leidsman’. Kortom iemand die door zijn ‘algemeene bereidwilligheid, gedienstigheid en raad’ de ‘toegenegenheid en liefde onzer ingezetenen’ verworven had.
Alpherts was ook ‘medicinae doctor’ en had het ‘treurig afsterven’ van de burgemeester ‘in het best van zijnen leeftijd’ dus waarschijnlijk van nabij meegemaakt. Toen Van Heijst in 1830 als notaris was benoemd, had Alpherts hem al even vervangen. Kort slechts, want het was de ‘eenparige wensch van Culemborg’s ingezetenen’ geweest dat Van Heijst opnieuw door de Koning tot burgemeester zou worden aangesteld, wat dan ook geschiedde.
Hendrik Paulus van Heijst was Culemborgs eerste burgemeester in de functie zoals we die nu nog kennen, als voorzitter van een college van B & W.

Een compleet overzicht

Hieronder vind je een overzicht van alle burgemeesters die sindsdien zijn aangetreden.
Een eerste versie hiervan stond in de ‘actuele dageditie’ van de Culemborgse Courant van zaterdag 9 april 1990, die verscheen daags nadat Mieke Bloemendaal-Lindhout Culemborgs eerste ‘vrouwelijke’ burgemeester was geworden. Het bijbehorende artikel staat elders op deze website.

Een tweede, verbeterde versie verscheen in 1995 in het boek ‘Gemeentehuizen in Gelderland’. Hierin staat ook een beschrijving van de geschiedenis van het Culemborgse stadhuis van de hand van Theo van Kessel. De lijst van burgemeesters in dat boek begint in 1811, toen in het – in 1810 bij Frankrijk ingelijfde – ‘Koninkrijk Holland’ naar Frans model een ‘Maire’ werd aangesteld.

De ontbrekende schakel : een overzicht van de burgemeesters tussen 1811 en 1824, in 1993 opgesteld voor het bovengenoemde boek, tref je in PDF-vorm aan als bijlage bij dit artikel.
In de bijlage zijn – in het kort – ook de in die periode optredende wisselingen in de gemeentelijke bestuursvorm vermeld.

Hieronder staan in een geheel bijgewerkte lijst alle 31 burgemeesters die Culemborg sinds 1824 heeft gekend.

 


 

Alle Culemborgse burgemeesters van 1824 tot nu

1. Hendrik Paulus van Heijst (1788-1831)
burgemeester mrt. 1824 – sept. 1831
2. Willem Johan Alpherts (1795-1866)
wnd. burgemeester 1831 – 1832
3. Bartholomeus van der Mandele (1785-1866)
burgemeester 1832 – 1837
4. Jacob Johann Heinrich Carl Horn (1798-1852)
burgemeester 1837 – 1849
5. Johan Cornelis Francois van Hoytema (1807-1889)
burgemeester 1849 – 1856
6. Jan Hendrik Albert Ziegenhirt von Rosenthal (1797-1881)
burgemeester 1856 – aug. 1867
7. Mr. Jacobus Gijsbertus Everwijn (1837-1896)
burgemeester aug. 1867 – juli 1872
8. Paul Alexander C.H.Th.A. Werdmuller von Elgg (1838-1892)
burgemeester juli 1872 – juni 1880
9. Jhr. Mr. Leonhard Schorer (1848-1907)
burgemeester juli 1880 – maart 1887
10. Marinus van Hoogenhuijze (1850-1895)
burgemeester mei 1887 – nov. 1895 (†)
11. Constantinus Zacharias Tadema (1850-1926)
burgemeester jan. 1896 – april 1908
12. Mr. Eduard Otto J.M. baron van Hövell tot Westerflier (1877-1936)
burgemeester juli 1908 – nov. 1915
meer over hem in Biografisch Woordenboek van Nederland :
‘een correcte, vriendelijke man en een bekwaam bestuurder’, die zich inzette ‘voor de verdrukte en miskende klasse’, zoals het Gelderse socialistische blad De arbeid in november 1915 schreef, vol bewondering voor ‘dezen zeldzamen kalmen en karaktervollen Burgemeester’,
en op de website Parlement & Politiek
13. Daniel Frederik Johannes van Walsem (1872-1940)
burgemeester april 1916 – sept. 1926
14. Ype Keestra (1891-1959)
burgemeester dec. 1926 – sept. 1944; okt. 1946 – febr. 1950
meer over hem op de website: Parlement & Politiek
15. Johann Friedrich Remmert
NSB-burgemeester van Geldermalsen, wnd. sept. 1944 – febr. 1945
16. Marius Marinus Johannes de Kruijff
NSB-burgemeester, febr. – mei 1945
17. Albertus Pieter Klumper
wnd. burgemeester, mei 1945 – sept. 1946
18. Adrianus Schouten (1898-1955)
wnd. burgemeester, sept. – okt. 1946; febr. – dec. 1950
19. H.A.J.M. (Hendrik) van Koningsbruggen (1909-1966)
burgemeester dec. 1950 – juli 1966 (†)

H.A.J.M. (Hendrik) van Koningsbruggen

H.A.J.M. (Hendrik) van Koningsbruggen

20. Dr. Jan Willem Noteboom (1893-1974)
wnd. burgemeester 1960 (wegens ziekte)
21. Drs. A.H. (Ton) Stadhouders (1929-2010)
wnd. burgemeester sept. 1966 – febr. 1967
22. Drs. L.J. (Leo) Hermans (1917-1998)
burgemeester febr. 1967 – juni 1982
23. Mr. Michel J.E.M. Jager (1944)
burgemeester juni 1982 – juni 1989
24. Mr. B.L.A. (Ben) van Zwieten (1924-2012)
wnd. burgemeester 1989 – 1990
25. W.H.J. (Mieke) Bloemendaal-Lindhout (1947)
burgemeester april 1990 – okt. 1997
26. J.H. (Jean) Eigeman (1954)
wnd. burgemeester okt. 1997 – maart 1998
27. A.M.E. (Annemiek) van Vugt-Toonen (1955)
burgemeester maart 1998 – okt. 2004
28. F.C. (Frans) Moree (1937)
wnd. burgemeester nov. 2004 – juli 2006
29. Roland van Schelven (1950)
burgemeester juli 2006 – aug. 2016
30. Kees Jan de Vet (1957)
burgemeester sept. 2016 – mei 2017

H.P. van Heyst

H.P. van Heyst

Jhr. Mr. Leonhard Schorer

Jhr. Mr. Leonhard Schorer

Mr. E.O.J.M. baron van Hövell tot Westerflier

Mr. E.O.J.M. baron van Hövell tot Westerflier

D.F.J. van Walsem

D.F.J. van Walsem

Adrianus Schouten

Adrianus Schouten

Drs. L.J. (Leo) Hermans

Drs. L.J. (Leo) Hermans

A.M.E. (Annemiek) van Vugt-Toonen

A.M.E. (Annemiek) van Vugt-Toonen

F.C. (Frans) Moree

F.C. (Frans) Moree

Roland van Schelven

Roland van Schelven

Kees Jan de Vet

Kees Jan de Vet

Huidige burgemeester :

31. GERDO VAN GROOTHEEST (1978)
burgemeester mei 2017 – heden

Gerdo van Grootheest

Gerdo van Grootheest

Lees ook het andere burgemeestersartikel:
Mieke Bloemendaal was Culemborgs eerste Burger-Moeder’.
Hierin staan achtergronden en bijzonderheden van de Culemborgse burgemeesters tot 1990.

Open hier de bijlage met een overzicht van de Culemborgse maires en burgemeesters van 1795 tot 1824.

 

 

Reacties zijn gesloten.