 |
Bescheiden katholiek en luidruchtig luthers Op donderdag 10 november geef ik in de Culemborgse Bibliotheek een lezing over twee opmerkelijke Culemborgers uit de zestiende, zeventiende en achttiende eeuw. |
 |
Raadsels rond de Nieuwstad
De Nieuwstad van Culemborg – dit is het omgrachte stadsdeel ten zuiden van de Binnenpoort – stelt de historicus nog altijd voor raadsels: vragen waarop niet zo een, twee, drie een antwoord is te vinden. Dat heeft alles te maken met haar ontstaansgeschiedenis. In feite is deze ‘Nieuwe stad’ namelijk ouder dan het stadsdeel rond de Markt dat in 1318 als ‘Culemborg’ stadsrechten kreeg.
|
 |
Verdwenen wapenborden
Tot 1797 hingen er vele rouwborden aan de muren in de Grote of Barbarakerk. Zij hielden de herinnering levend aan overleden voorouders. Veelal waren dat voorname burgers die het goed konden betalen. Het ophangen van een bord kostte 12 gulden. Duurder was het zogenaamde ‘posen’, het overluiden van de doden. Doorgaans een uur lang, soms meer. Daar betaalde je dan 24 gulden voor. |
 |
De geschiedenis ligt op straat
Herdenken is van alle tijden. Culemborg bestond in 2018 zevenhonderd jaar, in 1993 was dit nog pas 675 jaar. Voet organiseerde op 10 juli van dat jaar een ‘culturele middag’ in de Fransche School. Het thema van deze middag was ‘het Eigene van Culemborg’: wat is nou typisch Culemborgs en wat is kenmerkend voor de Kuilenburgers. |
 |
Culemborgs oudste geschiedenis met een korrel zout
Culemborgs oudste geschiedenis is in nevelen gehuld. Een eerste Van Bosinchem, Hubertus, vinden we in 1191 genoemd. De naam ‘Kulenburg’ zelf duikt pas 90 jaar later, in 1281, voor het eerst op. Huberts gelijknamige kleinzoon blijkt er dan, vóór 1271, een versterkt huis te hebben gebouwd. In 1318 geeft diens kleinzoon Jan de nabij gelegen nederzetting stadsrechten. |
 |
Wat weet jij over . . . het stadsrecht van 1318 ?
Een ‘Hubertus Faber’ is de eerste Culemborgse schepen, die ons uit de bronnen bekend is. Hij komt voor in een oorkonde van juni 1318. Hieruit blijkt dat Culemborg al een schepenbank had vóórdat Jan van Bosinchem op 6 december van dat jaar stadsrechten gaf aan de nederzetting die bij zijn kasteel was ontstaan. |
 |
Culemborgse Geschiedenis Quiz
Culemborg viert in 2018 zevenhonderd jaar stadsrecht. Dat betekent ook zevenhonderd jaar geschiedenis, waarin van alles gebeurd is. Niet iedere Culemborger weet daar evenveel van af. |
 |
Wat weet jij over … Culemborgers aan de Kaap en in Batavia ?
In het gebrandschilderd glas van de Schepenkamer van het oude Stadhuis vinden we de wapens van een zestal belangrijke Culemborgers uit voorbije tijden. Onder hen twee tot de verbeelding sprekende figuren uit de tijd van de Verenigde Oost-Indische Compagnie. |
 |
Monumentendag met Hoogstratens spektakel
Open Monumentendag was dit jaar anders: grootser, bijzonderder ! |
 |
Alies Derwig winnaar Geschiedenis Quiz september
Voor het eerst meedoen en dan gelijk winnen, dat overkwam Alies Derwig. “Ik hoorde pas kortgeleden van het bestaan van de Culemborgse Geschiedenis Quiz, maar het thema ‘water’ van de maand september sprak me wel aan, en dus heb ik meegedaan.” |
 |
Wat weet jij over … Culemborg en het water ?
Als stad in het rivierengebied heeft Culemborg een lange geschiedenis met het water. Overal in de stad, langs de dijken, in de polders herken je iets van de strijd met, of het gebruik van dat water. Overstromingen en watersnoden zijn het thema van de Culemborgse Geschiedenis Quiz in de maand september. |
 |
Catherina Alida van der Dussen, een achttiende eeuwse asielzoekster
Culemborg was vroeger een vrijstad: je kon er asiel aanvragen als je in de problemen zat, financieel of anderszins. Het was wel de bedoeling dat je in de tussentijd je zaakjes regelde. De Dordtse burgemeestersvrouw Catherina Alida van der Dussen vroeg er in 1733 asiel aan. |
 |
Van graaf Waldger tot Paveien
Na de Romeinse tijd was het westelijk rivierengebied schaars bevolkt. Er woonden alleen mensen op de hoge gronden langs de rivieren en op de oude stroomruggen. Toen de bevolking begon te groeien, werden deze gebieden in de elfde en twaalfde eeuw op grote schaal ontgonnen. |
 |
Gerdo toch niet de jongste !
Gerdo van Grootheest werd vrijdag 9 juni 2017 geïnstalleerd als burgemeester. Culemborgs eerste burgemeester van Groen Links. Met zijn 38 jaar nog tamelijk jong. Klein van stuk ook, maar – als we de kranten mogen geloven – een stevig bestuurder. |
 |
Mieke Bloemendaal was Culemborgs eerste Burger-Moeder
Mieke Bloemendaal werd in 1990 Culemborgs nieuwe burgemeester. Zij was de eerste vrouw in die functie. Twintig voorgangers had zij, zo kopte de Culemborgse Courant in een ‘actuele dageditie’, na haar installatie op vrijdagmiddag 6 april. |
 |
Zevenhonderd jaar geschiedenis in een notedop tijdens het Barbara Festival
Het Barbara Festival is weer van start gegaan. Dat betekent vier weken lang elke dag heel veel verschillende activiteiten op het gebied van kunst en gedichten, van muziek en zang, en van persoonlijke groei. Met dit keer ook aandacht voor de geschiedenis van Culemborg. |
 |
Stadswording en stadsrechten – wat waren die nou waard?
Op dinsdag 6 juni houd ik een lezing voor Voet. Centraal staat de oudste geschiedenis en de wording van de stad. Met bijzondere aandacht voor de stadsrechten, want Culemborg viert in 2018 dat het 700 jaar bestaat. |
 |
Is dit Culemborg ? Ja, zeker !
Maar welk straatje moet het dan zijn? En uit welke tijd is deze schets? Kom op dinsdag 28 maart naar mijn lezing over ‘Plaatjes met een verhaal: van Willem Koekkoek tot het jongetje met de driewieler’. |
 |
Een Duits stukje Culemborg bestond 700 jaar
Het aardige van herdenkingen is dat daardoor het stof van eeuwen soms eventjes wordt weggeblazen en een vergeten verleden ineens weer levend wordt. |
 |
Goedkoope Bazar was Culemborgs eerste echte warenhuis
Waar nu eetcafé Monopole zit, aan de Oude Vismarkt, naast het stadhuis, zat vroeger Culemborgs eerste, echte warenhuis. Dat was de Goedkoope Bazar. Op vrijdag 4 november gaf ik hier een lezing over, tijdens De Avond van de Culemborgse Prentbriefkaart, in de Oude Synagoge aan de Jodenkerkstraat. |
 |
Een dundoek en een kraam vol boeken
Van ‘Open Monumentendag 2016’ heb ik dit jaar zelf niet zo veel meegekregen. En toch, er was weer van alles te doen geweest. In de binnenstad, in de Gelderland-fabriek, en in de kramen op de Markt. |
 |
Waar bleef Martinus Gerard Sjoer?
In de advertenties waarmee de drukkerij Blom & Olivierse in 1903 haar nieuwe series ansichtkaarten bekend maakt, staan ook een aantal middenstanders, bij wie je deze kaarten kon kopen. Onder hen vinden we een M.G. Sjoer, boekhandelaar in de Tollenstraat. |
 |
Culemborgse graaf loopt zondag mee in Vianen
Wie de Culemborgse graaf Floris II van Pallandt eens in levende lijve wil aanschouwen, moest zondag 11 september in Vianen zijn. In de naburige Lekstad werd toen een historische begrafenisstoet nagespeeld. ‘Een indrukwekkend spektakel’, zegt organisator Petra Spaninks. |
 |
Prijsschestraat in 1906
Leuke aankoop gedaan op de jubileumbeurs van de Ned. Ver. van Prentbriefkaartverzamelaars in Bunnik: de Prijsschestraat, een ansicht uit 1906, uitgegeven door de Goedkoope Bazar. |
 |
Boer Wammes en de vergeten geschiedenis van de Hond
Een van de aardigste artikelen, waar ik destijds hele leuke reacties op kreeg, was het onderstaande interview met Riens Wammes, boer op De Nieuwe Fontein. |
 |
De Oude Fontein – een boomgaard op Sprokkelenburg
Sprokkelenburg heet het gedeelte van De Hond, waarop ook de oude boomgaard De Fontein heeft gelegen. Op de ‘Kaart van de Neder-Rhyn en de Leckstroom’ van Frederik Willem Conrad uit 1793 vinden we de naam Sprokkelenburg terug … |
 |
Achter elke ansichtkaart zit een verhaal
Mijn eerste verzameljaar. Ansichtkaarten verzamelen doe ik nog niet zo lang, maar het is inmiddels een intensieve hobby geworden. |
 |
Rond de Kulenborg. Een boek over ridders en ontginningen, en het Culemborgse stadsrecht
In het komend jaar verschijnt het lang verwachte boek ‘Rond de Kulenburg’. Daarmee los ik een oude schuld in. Er zitten inmiddels vele jaren werk in. |
Bert Blommers
Uitgeverij Kaetshaag
